FD 15 april 2019: Duurzaam beleggen en indexbeleggen gaan slecht samen

FD krantentitel 15/4/2019: Wie kiest voor passief duurzaam beleggen sust het eigen geweten

"Passief beleggen en duurzaam beleggen zijn aan een stevige opmars bezig. Voor veel beleggers gaat dat samen: passief beleggen is de grootste groeier binnen de categorie duurzaam. Waarschijnlijk omdat de combinatie wordt gezien als groen en goedkoop. Maar is het een goede match?

Voor alle duidelijkheid: het meenemen van ESG-factoren ('environmental, social, governance') in beleggingsbeslissingen is een goede zaak. Er is volop onderzoek waarin wordt aangetoond dat deze niet-financiële criteria helpen om risico's te verkleinen dan wel meer rendement te behalen op langere termijn. Welke bedrijven kunnen nog winst maken als een ton CO2 $140 aan heffingen kost? Dat soort vragen moeten beleggers met een langetermijnvisie stellen om te voorkomen dat ze beleggen in bedrijven die de slag naar een duurzamere economie niet kunnen maken.

Passieve beleggingsstrategieën proberen ESG-factoren te vertalen naar een cijfer of letter. Dat klinkt objectief, maar het maskeert de onvermijdelijke onderliggende inschattingen om de positieve en negatieve duurzaamheidsaspecten van een bedrijf tegen elkaar af te wegen. Passieve vermogensbeheerders hebben een index nodig die ze makkelijk kunnen repliceren. De indexbouwer heeft kwantitatieve gegevens nodig en besteedt het verzamelen daarvan uit aan speciale bureaus die jaarverslagen screenen op duurzaamheidsbeleid.
Dáár ligt volgens ons de kiem van grote praktische problemen. De beschikbaarheid en betrouwbaarheid van bedrijfsinformatie over ESG-factoren is niet te vergelijken met die van conventionele financiële gegevens. Bedrijven zijn namelijk niet verplicht 'zachte' data te verstrekken, hetgeen meten en vergelijken van 'groene' prestaties van bedrijven lastig maakt. Bovendien, een beursfonds dat communiceert over duurzaamheid is niet automatisch een duurzame belegging. ESG-ratings suggereren exactheid, maar lijken in veel gevallen meer op een black box.

Bij actief duurzaam beleggen worden alle ecologische, sociale en bestuurlijke aspecten, die samen voor de afkorting ESG zorgen, meegenomen. Dat vereist een sterke onderzoekscapaciteit die je niet aan algoritmen kunt overlaten, zeker zolang de data niet gestandaardiseerd, soms onvolledig of zelfs volstrekt onbetrouwbaar zijn.
Een belangrijk onderdeel van duurzaam beleggen is actieve betrokkenheid bij bedrijven, om ze zo te stimuleren hun prestaties op ESG-gebied te verbeteren. Passieve strategieën hebben als extra handicap dat ze beleggen in de markt als geheel (of een groot deel ervan), waardoor de druk die ze op bedrijven kunnen uitoefenen per definitie beperkt is. Zelfs wanneer beleggers beschikken over een gedetailleerde analyse over de vooruitgang bij bedrijven, dan nog ontbreekt de ultieme sanctie: namelijk het verkopen van het aandelenbelang. Immers, als passieve belegger zit je vastgebakken aan de index.

Een ander probleem is dat passieve beleggers zich baseren op historische gegevens en op die manier altijd achteruitkijken in plaats van vooruit. Daarmee ontstaat een structurele weeffout in het bepalen van de duurzaamheid van een portefeuille. Beleggers die een maatschappelijk verschil willen maken moeten investeren in bedrijven die zich (kunnen) verbeteren naast bedrijven die al een sterk ESG-profiel hebben. Sterker nog, een groot deel van de energietransitie zal moeten komen van bedrijven die nu (nog) geen sterk 'groen' imago hebben. Actieve beleggers die dat inzien, kunnen beleggen in bedrijven die huns inziens van deze transitie profiteren.

Ik denk dat dit de essentie is van de verschillende mogelijkheden van actief en passief ESG-beleggen. Een passieve duurzame portefeuille is vooral gericht op het uitfilteren van bedrijven die op dit terrein onvoldoende gepresteerd hebben of in markten opereren die bij voorbaat niet aan de criteria voldoen.

Een actieve belegger kan en moet ook op zoek naar bedrijven met het hoogste verbeteringspotentieel of innovatieve ideeën die het verschil kunnen maken. Juist daar moeten portfoliomanagers hun meeste tijd in steken. Daarbij gaat het niet alleen om maatschappelijke doelen, maar ook om beleggen in de winnaars van morgen.

Passief ESG-beleggen biedt wel een goedkopere oplossing. Het prijsverschil vloeit echter direct voort uit een gebrek aan diepgaande, zinvolle selectie. Wie alleen op de kosten let, ziet af van echte verantwoordelijkheid. Beleggers die kiezen voor passief duurzaam beleggen sussen hun geweten, maar het is zeer de vraag of ze de invloed uitoefenen die ze voor ogen hebben."

Rob Stewart, Newton Investment Management